Strefa czystego transportu: Co powinno się wiedzieć?

W dobie rosnącej świadomości ekologicznej, strefa czystego transportu staje się coraz bardziej popularnym rozwiązaniem w miastach na całym świecie. Wprowadzenie takich obszarów ma na celu ograniczenie emisji spalin, poprawę jakości powietrza oraz promowanie zrównoważonej mobilności. Przyjrzymy się bliżej temu zjawisku, omawiając jego definicję, cele, funkcjonowanie oraz plany na wprowadzenie w Polsce.

Czym jest strefa czystego transportu?

Istnienie SCT ma ograniczyć negatywny wpływ na środowisko, poprzez wprowadzenie restrykcji dotyczących emisji spalin przez auta napędzane paliwami kopalnymi.

Definicja i cel utworzenia strefy czystego transportu

Utworzenie strefy czystego transportu polega na wyznaczeniu obszaru w mieście, w którym obowiązują szczególne wymagania dotyczące emisji spalin. Głównym celem strefy jest poprawa jakości powietrza, ograniczenie hałasu i promowanie zrównoważonej mobilności, np. poprzez zachęcanie do transportu publicznego, pojazdów elektrycznych czy rowerów. Utworzenie stref czystego transportu jest obecnie fakultatywne i pozostaje w gestii samorządów lokalnych, zgodnie z zapisami ustawy o elektromobilności.

Jak jest oznaczany obszar SCT?

Strefa czystego transportu oznaczana jest znakami drogowymi, które informują o wejściu w obszar strefy oraz o obowiązujących tam wymaganiach. SCT może obejmować całe miasto lub tylko jego wybrane części, np. centrum czy obszary o szczególnie dużym natężeniu ruchu. Skrót SCT (Strefa Czystego Transportu) może być stosowany na znakach drogowych oraz w dokumentach i materiałach informacyjnych dotyczących strefy.

Wymagania dla strefy i normy emisyjne spełniane przez pojazdy

W strefie czystego transportu obowiązują określone wymagania dla strefy, które dotyczą przede wszystkim norm emisyjnych dla pojazdów. W zależności od lokalnych przepisów, mogą one obejmować różne rodzaje pojazdów, np. samochody osobowe, dostawcze czy autobusy. Emisje pojazdów muszą spełniać określone kryteria, np. normy Euro 4, Euro 5 czy Euro 6, które określają dopuszczalne poziomy emisji spalin dla poszczególnych rodzajów pojazdów. W niektórych strefach mogą obowiązywać dodatkowe wymagania, np. dotyczące wieku pojazdu czy rodzaju paliwa.

Strefy czystego transportu na świecie

W ostatnich latach coraz więcej miast na całym świecie decyduje się na wprowadzenie stref czystego transportu, aby zmniejszyć negatywny wpływ transportu na środowisko. W kolejnych podrozdziałach przedstawimy przykłady istniejących stref oraz opiszemy badania i rozwój związane z tym zagadnieniem.

Europejskie miasta coraz chętniej wprowadzają takie obszary. W 1996 roku takich stref było zaledwie 3, a w 2022 roku ich liczba wzrosła do 320 (dane Transport & Environment). Tempo wzrostu jest imponujące, a prognozy wskazują, że do 2025 roku 500 europejskich miast będzie objętych strefami niskiej emisji! Trzeba przyznać – skala robi wrażenie.

Przykłady istniejących stref

Istniejące strefy czystego transportu można znaleźć w wielu miastach na świecie, zarówno w Europie, jak i poza nią. Przykłady takich stref obejmują:

• Londyn (Wielka Brytania) - wprowadzenie strefy niskiej emisji (LEZ) oraz strefy ultra niskiej emisji (ULEZ), które obejmują różne normy emisyjne;
• Madryt (Hiszpania) - wprowadzenie strefy o niskiej emisji „Madrid Central”, która obejmuje ograniczenia dla pojazdów o wysokich emisjach;
• Amsterdam (Niderlandy) - wprowadzenie strefy czystego transportu obejmującej centrum miasta, z ograniczeniami dla pojazdów o wysokich emisjach;
• Nowy Jork (USA) - wprowadzenie programu „Clean Pass” dla pojazdów o niskiej emisji, umożliwiającego korzystanie z wyznaczonych pasów ruchu.

Badania i rozwój stref czystego transportu na świecie

Badania stref czystego transportu oraz ich rozwój są kluczowe dla zrozumienia wpływu SCT na jakość powietrza, hałas oraz mobilność mieszkańców. Aglomeracje na całym świecie prowadzą badania, aby ocenić skuteczność wprowadzonych stref oraz opracować rozwiązania, które pozwolą na zmniejszenie negatywnego wpływu transportu na środowisko.

Przykłady takich badań obejmują m.in.:

• Analiza wpływu strefy ULEZ w Londynie na jakość powietrza oraz emisję spalin;
• Badanie wprowadzenia strefy czystego transportu w Oslo (Norwegia) oraz jej wpływ na ruch samochodowy i emisję spalin;
• Ocena skuteczności strefy niskiej emisji w Berlinie (Niemcy) oraz jej wpływ na zdrowie mieszkańców.

W ramach rozwoju stref czystego transportu, specjaliści poszukują również nowych technologii oraz innowacyjnych rozwiązań, które pozwolą na dalsze ograniczenie emisji spalin. Przykłady takich rozwiązań to m.in. rozwój infrastruktury dla pojazdów elektrycznych, wprowadzenie tzw. „zielonych fal” dla rowerzystów czy promowanie carpoolingu.

Tworzenie stref czystego transportu w Polsce

W Polsce, to samorządy lokalne są odpowiedzialne za decyzje dotyczące wprowadzenia stref czystego transportu. Władze miast, takie jak rady miejskie czy prezydenci miast, decydują o wprowadzeniu strefy, jej granicach oraz regulacjach dotyczących wjazdu pojazdów. Decyzje te są podejmowane na podstawie analizy potrzeb lokalnych oraz konsultacji z mieszkańcami i ekspertami w dziedzinie transportu i ochrony środowiska. Wprowadzenie SCT może być również wspierane przez programy rządowe oraz unijne, które mają na celu promowanie ekologicznych rozwiązań w transporcie.

Warszawa szykuje się na zmiany – 1 lipca 2024 roku w stolicy rusza pierwszy etap strefy czystego transportu (SCT). Nowe regulacje obejmą przede wszystkim osoby spoza Warszawy, które będą miały ograniczony dostęp do strefy. Mieszkańcy stolicy płacący tam podatki będą zwolnieni z tych ograniczeń do 2028 roku. Dla przyjezdnych zasady są inne: na teren strefy nie wjadą diesle starsze niż 2006 rok (norma Euro4 lub wyższa) oraz benzyny starsze niż 1997 rok (norma Euro2 lub wyższa). Także Kraków – pierwsza stolica Polski, ma w planach wprowadzenie SCT. Pierwotnie miał ona zostać uruchomiona w lipcu 2024 r., jednak prawdopodobnie radni zdecydują o przesunięciu otwarcia strefy w grodzie Kraka na lato 2026 roku.

Pojazdy spełniające odpowiednie normy emisji

Do strefy czystego transportu mogą wjechać tylko te pojazdy, które spełniają odpowiednie normy emisji. Oznacza to, że muszą emitować niskie poziomy zanieczyszczeń, takich jak tlenki azotu, cząstki stałe czy dwutlenek węgla. W praktyce oznacza to, że do strefy mogą wjechać pojazdy elektryczne, hybrydowe oraz te z silnikami spalinowymi spełniającymi określone normy emisji, takie jak Euro 6.

Posiadacze aut elektrycznych lub zasilanych wodorem mogą wjechać do Strefy Czystego Transportu bez odpowiedniej naklejki, pod warunkiem posiadania:

·  Zielonych tablic rejestracyjnych: Oznaczają one pojazdy bezemisyjne lub niskoemisyjne.

·  Naklejki informującej o napędzie:

• Zielone koło z żółtą literą H: Wskazuje na napęd wodorowy.
• Niebieskie koło z żółtymi literami EE: Oznacza napęd elektryczny.

Czy i jakie samochody benzynowe mogą wjechać do strefy?

W przypadku pojazdem benzynowym, możliwość wjazdu do strefy czystego transportu zależy od spełnienia przez nie określonych norm emisji. Samochody benzynowe o niskiej emisji zanieczyszczeń, takie jak te spełniające normę Euro 6, mogą wjechać do strefy. Jednak starsze samochody benzynowe, które nie spełniają tych norm, mogą być wykluczone z możliwości wjazdu do strefy.

Weryfikowany wjazd: jakie samochody w leasingu i wynajmie długoterminowym będą mogły wjechać do SCT?

W przypadku samochodów w leasingu oraz samochodów w wynajmie długoterminowym, możliwość wjazdu do strefy czystego transportu również zależy od spełnienia norm emisji spalin. Oznacza to, że samochody te będą mogły wjechać do strefy, jeśli wypełnią kryteria. Są to m.in. norma Euro 6 dla pojazdów benzynowych czy norma Euro 6d-TEMP dla pojazdów wysokoprężnych. Weryfikowany wjazd do strefy może być realizowany poprzez systemy kontroli dostępu, takie jak kamery czy systemy rozpoznawania tablic rejestracyjnych.

Zalety i wyzwania związane ze strefami czystego transportu

Strefy czystego transportu przynoszą wiele korzyści, ale także stawiają przed nami wyzwania. Omówimy zalety i wyzwania związane z wprowadzeniem stref czystego transportu, takie jak redukcja zanieczyszczeń, korzyści dla środowiska, argumenty zwolenników i przeciwników.

Redukcja zanieczyszczeń i korzyści dla środowiska

Strefy czystego transportu przyczyniają się do redukcji zanieczyszczeń powietrza, co przekłada się na korzyści dla środowiska i zdrowia mieszkańców. Dzięki ograniczeniu ruchu aut o wysokich emisjach zanieczyszczeń, strefy sprzyjają zmniejszeniu poziomu tlenków azotu, cząstek stałych i dwutlenku węgla. W efekcie, wprowadzenie SCT może prowadzić do poprawy jakości powietrza, zmniejszenia efektu cieplarnianego oraz ograniczenia chorób związanych z zanieczyszczeniem środowiska.

Zwolennicy i przeciwnicy stref czystego transportu: główne argumenty

Zwolennicy stref czystego transportu podkreślają korzyści dla środowiska, zdrowia mieszkańców oraz poprawę jakości życia w miastach. Argumentują, że ograniczenie ruchu samochodów o wysokich emisjach przyczyni się do zmniejszenia smogu, hałasu oraz zwiększenia przestrzeni dla pieszych. Przeciwnicy stref czystego transportu wskazują na potencjalne problemy, takie jak ograniczenie mobilności, wzrost kosztów dla kierowców oraz negatywny wpływ na przedsiębiorstwa. Twierdzą, że wprowadzenie stref może prowadzić do dyskryminacji osób o niższych dochodach, które nie mogą pozwolić sobie na zakup nowszych pojazdów.

Zwolnienia dla mieszkańców i wpływ na ruch samochodowy

Wprowadzenie stref czystego transportu może wpłynąć na ruch samochodowy w miastach, ograniczając dostęp do niektórych obszarów dla aut o wysokich emisjach. W związku z tym, często przewiduje się zwolnienia dla mieszkańców tych obszarów, którzy mogą korzystać z samochodów niespełniających norm emisji. Zwolnienia te mogą obejmować możliwość uzyskania specjalnych przepustek, zniżek na zakup ekologicznych pojazdów czy ulg w opłatach za parkowanie.

Wprowadzenie stref czystego transportu może również przyczynić się do zmiany nawyków komunikacyjnych mieszkańców, promując korzystanie z transportu publicznego, pojazdów elektrycznych, rowerów czy carsharingu.

Jakie przepisy i zasady obowiązują w strefie zamieszkania? Przeczytaj nasz artykuł: Strefa zamieszkania. Jakie zasady w niej obowiązują? i sprawdź, po czym poznać wjazd do tej strefy, komu udzielić pierwszeństwa i jaką zachować prędkość.

Finansowanie zakupu auta którym będzie można się poruszać w strefie czystego transportu

Zakup nowego lub używanego samochodu który spełnia normy emisji spalin, auta może być kosztowny. Na szczęście istnieje wiele możliwości finansowania, które mogą ułatwić ten proces. Leasing i wynajem długoterminowy to opcje finansowania zakupu auta, które mogą być atrakcyjne dla osób mieszkających w strefach czystego transportu – bez względu na to, czy chcą kupić auto do firmy, czy na prywatne potrzeby. Automarket.pl oferuje wybór aut nowych i używanych, w tym pojazdów spełniających wyśrubowane normy emisji spalin oraz bezemisyjnych.

Szukasz używanego samochodu i zastanawiasz się, na jaką opcję się zdecydować – pojazd poleasingowy, czy od prywatnej osoby? Przeczytaj artykuł: Co wybrać – auto poleasingowe czy samochód używany od osoby prywatnej? Wady i zalety obu rozwiązań i rozwiej swoje wątpliwości.