Jakie prawo jazdy jest wymagane na samochody dostawcze?

Różnica między pojazdem osobowym a ciężarowym bywa zaskakująco płynna. O tym, czy możesz legalnie prowadzić popularnego „dostawczaka”, decyduje jeden aspekt. Wiedza o tym, jakie prawo jazdy na samochód dostawczy jest niezbędne, chroni przed nieprzyjemnymi konsekwencjami. Poznaj przepisy i zyskaj pewność za kierownicą.

Samochód dostawczy – jakie prawo jazdy? Kiedy wystarcza kategoria B?

Uprawnienia do kierowania samochodami dostawczymi zależą bezpośrednio od jednego kluczowego parametru – dopuszczalnej masy całkowitej (DMC). Prawo jazdy kategorii B uprawnia do kierowania pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3500 kg (3,5 tony). Limit ten obejmuje masę własną pojazdu, maksymalną masę ładunku, wagę kierowcy oraz ewentualnych pasażerów. 

W praktyce, jeśli chodzi o samochód dostawczy, jakie prawo jazdy jest wymagane, dla zdecydowanej większości pojazdów na rynku, określanych jako lekkie pojazdy użytkowe (LCV), wystarczy właśnie kategoria B, ponieważ mieszczą się one w tej granicy wagowej. Dotyczy to zarówno mniejszych aut typu kombivan, jak i popularnych furgonów czy pickupów. Dzięki temu osoby fizyczne i przedsiębiorcy mogą swobodnie użytkować takie pojazdy bez konieczności zdobywania dodatkowych, wyższych uprawnień.

Pozostałe uprawnienia kategorii B

• Prawo jazdy kategorii B uprawnia do ciągnięcia przyczepy lekkiej, której dopuszczalna masa całkowita (DMC) nie przekracza 750 kg. W takiej konfiguracji DMC całego zestawu pojazdów może wynosić maksymalnie 4250 kg.
• Przepisy pozwalają również na połączenie pojazdu z przyczepą inną niż lekka, czyli o DMC powyżej 750 kg. W tym przypadku jednak łączna dopuszczalna masa całkowita samochodu i przyczepy nie może być większa niż 3500 kg. 
• Jeśli DMC zespołu pojazdów mieści się w przedziale 3500-4250 kg, a przyczepa jest cięższa niż 750 kg, konieczne staje się posiadanie kategorii B z kodem 96, co wymaga zdania dodatkowego egzaminu praktycznego. 
• Z kolei do ciągnięcia zestawów o DMC przekraczającej 4250 kg niezbędne są już uprawnienia kategorii B+E.
• Zgodnie z przepisami wprowadzonymi w 2022 roku, kierowcy z prawem jazdy kategorii B mogą prowadzić elektryczne samochody dostawcze o dopuszczalnej masie całkowitej do 4250 kg. Wyższy limit wprowadzono ze względu na znaczną wagę baterii w takich pojazdach. Kluczowym warunkiem skorzystania z tej możliwości jest posiadanie prawa jazdy kategorii B od co najmniej dwóch lat. Dla kierowców z krótszym stażem wciąż obowiązuje standardowy limit 3,5 tony.

Co to jest dopuszczalna masa całkowita (DMC)?

Dopuszczalna masa całkowita, w skrócie DMC, to maksymalna masa, jaką może mieć pojazd obciążony ładunkiem i pasażerami, aby mógł legalnie poruszać się po drogach publicznych. Jest to wartość określona przez producenta pojazdu w procesie homologacji, uwzględniająca wytrzymałość konstrukcji, układu hamulcowego i zawieszenia. Informacja o DMC znajduje się w dowodzie rejestracyjnym pojazdu w polu F.1. Świadomość tej wartości jest bardzo ważna, ponieważ jej przekroczenie jest nie tylko wykroczeniem drogowym, ale również stwarza realne zagrożenie bezpieczeństwa na drodze i jest podstawą do weryfikacji posiadanych uprawnień.

W kontekście tego, jakie prawo jazdy na samochód dostawczy jest wymagane, DMC odgrywa decydującą rolę. Wszystkie lekkie samochody dostawcze, takie jak popularne vany, furgonetki czy tzw. brygadówki, których konstrukcja zakłada DMC do 3,5 tony, są dostępne dla kierowców z kategorią B. Należy jednak pamiętać, że ładowność tych pojazdów, czyli maksymalna masa przewożonego towaru, jest różnicą między DMC a masą własną pojazdu. Przeładowanie auta, nawet jeśli jego nominalne DMC mieści się w limicie, jest surowo karane, dlatego kontrola wagi ładunku jest równie ważna jak posiadanie odpowiednich uprawnień.

Wyższe kategorie prawa jazdy na cięższe pojazdy dostawcze

Gdy dopuszczalna masa całkowita samochodu dostawczego przekracza 3,5 tony, prawo jazdy kategorii B przestaje być wystarczające. Takie pojazdy, zgodnie z przepisami, klasyfikowane są już jako lekkie samochody ciężarowe, co implikuje konieczność posiadania wyższych uprawnień. 

• Pierwszym stopniem jest kategoria C1, przeznaczona dla pojazdów o DMC powyżej 3,5 tony, ale nieprzekraczającej 7,5 tony (wyjątek stanowi autobus). Jest to rozwiązanie często wybierane przez firmy potrzebujące większych możliwości transportowych, ale niekorzystające z najcięższych zestawów drogowych. Zdobycie tych uprawnień wiąże się z ukończeniem kursu i zdaniem egzaminu państwowego.
• Do prowadzenia pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, bez górnego limitu wagowego (z wyjątkiem autobusów), niezbędne jest prawo jazdy kategorii C. Kategoria ta otwiera drogę do kierowania szeroką gamą samochodów ciężarowych, od solówek po ciężkie pojazdy budowlane. Wymagania do uzyskania tej kategorii są bardziej rygorystyczne – kandydat musi mieć ukończone 21 lat, chyba że przechodzi kwalifikację wstępną. Kategoria C pozwala również na ciągnięcie przyczepy lekkiej do 750 kg. W przypadku potrzeby ciągnięcia cięższej przyczepy konieczne jest rozszerzenie uprawnień do kategorii C+E.

Aspekt, polegający na określeniu, jakie prawo jazdy na samochód dostawczy jest potrzebne, warto uwzględnić już na etapie planowania floty, np. w procesie leasingu. Prowadzenie auta bez wymaganej kategorii to nie tylko ryzyko mandatu. To przede wszystkim groźba poważnych konsekwencji ubezpieczeniowych w razie wypadku. Odpowiedzialność za zgodność z przepisami spoczywa zarówno na kierowcy, jak i na właścicielu pojazdu, co warto mieć na uwadze.