„Automat czy manual?” Czym różnią się te dwa rodzaje skrzyni biegów?

Skrzynia biegów to jeden z podstawowych podzespołów każdego samochodu. Umożliwia ona uzyskanie optymalnej prędkości obrotowej silnika w stosunku do aktualnej prędkości jazdy oraz obciążenia. Skrzynie biegów dzielą się na manualne i automatyczne.

Manualna skrzynia biegów

Manualna skrzynia biegów to najpopularniejszy typ skrzyni stosowany w większości samochodów – zwłaszcza starszych. Prowadząc samochód z tym rodzajem skrzyni, kierowca sam zmienia bieg, sugerując się m.in. wartością na obrotomierzu
i aktualną prędkością jazdy.

Budowa i działanie manualnej skrzyni biegów

W celu zmiany biegu w aucie z manualną skrzynią należy:

• wcisnąć pedał sprzęgła;
• w zależności od aktualnej prędkości, obrotów i sytuacji na drodze zmienić bieg na wyższy lub niższy;
• delikatnie puścić sprzęgło.

A jak działa skrzynia biegów manualna? Na wałku sprzęgłowym znajduje się koło zębate, które przekazuje napęd na koło zębate umiejscowione na wałku pośrednim. Na tym drugim – podobnie jak na wałku głównym – osadzone są pary kół (5 lub 6), sprzęgnięte przy użyciu synchronizatorów, czyli cierno-zębatych sprzęgieł. Po wbiciu konkretnego biegu następuje całkowite rozłączenie pozostałych kół zębatych.

Zalety i wady

Czas skupić się na wadach i zaletach manualnej skrzyni biegów. O wyborze samochodów z tym rodzajem skrzyni w dużej mierze decyduje ich cena – są one znacznie tańsze niż te w „automacie”. Niższa cena dotyczy również ewentualnych napraw. Manualna skrzynia biegów stanowi ponadto bardziej wytrzymałe rozwiązanie. Co więcej, jednym z głównych powodów, dla których wciąż wielu kierowców preferuje jazdę autami ze skrzynią manualną, jest większa satysfakcja
i przyjemność z prowadzenia pojazdu. Dla niektórych kierowców – zwłaszcza początkujących – fakt, że to właśnie oni są odpowiedzialni za prawidłową zmianę biegów, stanowi jednak wadę. Brak doświadczenia za kierownicą może skutkować szybszym zużyciem skrzyni, gaśnięciem auta podczas ruszania czy konsekwencjami związanymi ze zmianą biegów na za wysokie. Manualna skrzynia biegów okazuje się ponadto problematycznym rozwiązaniem m.in. podczas jazdy w korku, kiedy konieczne jest ciągłe wciskanie sprzęgła oraz zmiana biegu z 1. na 2. i odwrotnie.

Automatyczna skrzynia biegów

Jak wynika z badań serwisu OTOMOTO, w 2021 roku liczba wyszukiwanych aut w „automacie” wyniosła aż 70,3% w przypadku nowych i 42,3% w przypadku używanych modeli. W samochodach z automatyczną skrzynią biegów zmiana przełożeń odbywa się bez udziału kierowcy. Automatyczne skrzynie biegów dzielą się na:

• klasyczne;
• dwusprzęgłowe DSG, łączące skrzynię automatyczną i manualną;
• bezstopniowe – CVT.

Możemy wyróżnić także półautomatyczne skrzynie biegów, inaczej nazywane zmechanizowanymi, „udające” klasyczną skrzynię automatyczną. 

To ciekawe: „Półautomat” można rozpoznać m.in. po braku przycisku na przełączniku biegów.

Konstrukcja i działanie skrzyni automatycznej

Pewnie niejeden raz zastanawiałeś się, z czego składa się i jak działa skrzynia biegów automatyczna. Jej konstrukcja jest bardziej skomplikowana niż w przypadku skrzyni manualnej. W skład „automatu” wchodzą m.in. układy planetarnych przekładni zębatych, czyli zespoły przełożenia, a także zespoły sterowania. Za przekazywanie napędu do kół odpowiedzialne jest hydrokinetyczne sprzęgło lub konwerter momentu obrotowego. W nowych pojazdach sterowanie jest zadaniem zewnętrznych układów elektronicznych. Na drążku zmiany biegów
w samochodach ze skrzynią automatyczną znajdują się cztery symbole:

• P (park) – parkowanie;
• D (drive) – jazda do przodu;
• R (reverse) – cofanie;
• N (neutral) – bieg neutralny, czyli tzw. luz.

W najnowszych sportowych modelach można spotkać się również z oznaczeniem „S”, oznaczającym jazdę sportową. 

Warto wiedzieć: W samochodach z automatyczną skrzynią biegów nie ma pedału sprzęgła.

Plusy i minusy automatycznej przekładni

Jedną z głównych zalet „automatu” jest wygoda podczas jazdy. Kierowca nie musi bowiem skupiać się na zmianie biegów – chyba że postawi na skrzynię biegów dwusprzęgłową. Wystarczy jedynie kierować – brak konieczności ciągłego popuszczania sprzęgła i zmieniania biegów to duży plus m.in. podczas korków. Skrzynia oraz silnik są ponadto mniej narażone na uszkodzenia, a jazda jest płynna i komfortowa. W przypadku skrzyni biegów automatycznej bezstopniowej (CVT) zmiana biegów podczas jazdy jest niemal nieodczuwalna. Dla jednych kierowców będzie to zaleta, dla innych – wada. Ten typ skrzyni o najprostszej budowie spośród „automatów” wiąże się ze znacznie mniejszymi kosztami eksploatacji czy serwisowania. Skrzynie automatyczne dwusprzęgłowe należą z kolei do najdroższych rozwiązań – dają one jednak kierowcy szerokie możliwości podczas jazdy. Wybierając klasyczny „automat”, trzeba natomiast liczyć się z mniejszą dynamiką oraz dużym zużyciem paliwa. Samochody z automatyczną skrzynią biegów – bez względu na jej rodzaj – są znacznie droższe od tych w „manualu”, a często wiążą się także z większym spalaniem. Dla niektórych osób te minusy przegrywają jednak z zaletami, jakie niesie za sobą „automat”.

Samochód z manualną czy automatyczną skrzynią – który wybrać?

Na pytanie, czy lepiej postawić na auto z automatyczną, czy manualną skrzynią biegów, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Wiele zależy od osobistych preferencji i potrzeb kierowcy czy jego możliwości finansowych. Jeżeli zastanawiasz się nad wyborem pojazdu z automatyczną skrzynią, lecz wcześniej prowadziłeś wyłącznie samochody ze skrzynią manualną, warto postawić na wynajem pojazdu. W Automarket.pl czekają na Ciebie tysiące samochodów w „manualu” i setki modeli ze skrzynią automatyczną. To zarówno auta poleasingowe, jak i te całkowicie nowe, przeznaczone do kupna, leasingu lub wynajmu długoterminowego. Wybierz opcję, która jest dla Ciebie najkorzystniejsza, i ciesz się wygodną jazdą wymarzonym autem.

---